Laat Mars met rust!

‘Dit is het begin, er zullen nog meer bandensporen volgen!”, twitterde het account van Perseverance jubelend. Het karretje legde z’n eerste meters af. Nu kan de missie echt beginnen: speuren naar sporen van microscopisch leven op Mars.

 

Twee weken daarvoor zaten wereldwijd miljoenen kijkers gekluisterd aan het scherm. Die laatste bloedstollende minuten: gaat-ie netjes landen of stort de boel als een pudding in elkaar? Toen eindelijk het verlossende „touchdown confirmed!” klonk, barstten het gejuich en applaus los in de NASA-terminal. En daar stond dan het karretje, ongeschonden eenzaam op de rode, zanderige grond in de Jezero krater, nahijgend van een 480 miljoen kilometer lange reis. „God bless America!”, joelde een van de coördinatoren van het navigatieteam.

Het was niet de eerste Marsmissie; er zijn vaker satellieten en wagentjes richting Mars gelanceerd, door Russen, Chinezen, Japanners, Arabieren, de een geslaagder dan de ander, maar deze met 23 camera’s getooide Perseverance is de meest ambitieuze.

 

Weer een ton zwerfafval

Ook ik verkeerde in een jubelstemming, maar die duurde minder dan een minuut. Toen ik de Marswind hoorde fluiten en de bandensporen zag in dat adembenemend lege steenlandschap (de Sahara ziet er gezelliger uit) spookte maar één gedachte door m’n hoofd: wéér een ton zwerfafval. Wat hebben wij daar eigenlijk te zoeken, vroeg ik mij af. Verdienen wij überhaupt een nieuwe planeet?

Waarschijnlijk komen nu meteen de tegenwerpingen, getuigenissen over alle fantastische noviteiten dankzij de ruimtevaart. Bespaart u zich de moeite, ik ken ze: dankzij satellieten kunnen we overal ter wereld draadloos bellen. Dankzij gebruikmaking van de microzwaartekracht hebben we medicijnen en vaccins ontwikkeld, zoals tegen salmonellabacterie. Er zijn detectoren ontworpen die zo gevoelig zijn voor magnetische straling dat via remote sensing (aardobservatie) cruciale informatie wordt verschaft over meteorologie en oceanografie.

Met speciale beelden brengen we rampgebieden in kaart zodat hulpdiensten gericht naar een regio kunnen. Ruimtestations bieden unieke uitkijkpunten voor het observeren van ecosystemen, waardoor we bijvoorbeeld kunnen zien hoe snel de ijskappen smelten. Ook worden badgasten tijdig gewaarschuwd voor eventuele tsunamis, zoals recent in Nieuw-Zeeland gebeurde, toen langs stranden ineens alarmgeloei afging. En oh ja, die verrukkelijke traagschuimmatras, die hebben we ook te danken aan NASA.

Allemaal mooi en prachtig, ik zal ze niet betwisten. Maar mijn punt raakt aan iets anders. Wringt er niet iets als je bedenkt dat het aan de perseverance van een jonge uitvinder uit Delft, Boyan Slat, te danken is, dat er nu eindelijk iets gedaan wordt aan de plastic soep van onze oceanen, terwijl niet één rijke natie zich hier ooit druk om maakte, maar ze wel miljarden uitgeven om ergens ver weg in de kosmos héél misschien een drupje schoon water te vinden?

Wringt er niet iets als je bedenkt dat de rijkste landen verdomd weinig ondernemen tegen de flora- en faunavernietigende houtkap, stroperij, landbouwgif, opwarming, maar wel miljarden pompen in een karretje dat ergens ver weg in de kosmos héél misschien een insectenfossieltje vindt?

 

Uitgestorven dieren, vogels en vissen

Tenzij je onder een steen leeft, valt niet meer te ontkennen dat de ecologische impact van onze handelseconomieën de afgelopen vijf decennia ronduit catastrofaal is. Volgens het Wereld Natuurfonds is sinds 1970 bijna 70 procent van de wilde dieren, vogels en vissen uitgestorven, terwijl het laatste klimaatrapport van de Verenigde Naties optekent dat niet één van de doelen die landen zichzelf tien jaar geleden stelden, is gehaald.

Tellen we hier de uitdijende ondergrondse economie van drugs- en wapenhandel, de gigantische medicijnconsumptie, de lucht-, en bodemverontreiniging bij op, terwijl bloedvergieten tijdens burgeroorlogen, genocides, terrorisme en andere gewapende conflicten aan de orde van de dag zijn, dan scoort de mensheid anno 2021 een beroerd rapportcijfer. Alleen al dit: hoe is het mogelijk dat een planeet die in potentie vijf gelijkwaardige planeten zou kunnen voeden met schrikbarende armoede kampt in grote delen van de wereld?

Desondanks gaan we door met het uitdragen van op kapitalistische leest geschoeide systemen met algoritmes waarin uitsluitend groeimodellen zijn verdisconteerd en nooit krimpmodellen. Alsof de aarde onmogelijk uitgeput kan raken. Alsof de aarde een hoer is die we naar believen kunnen uitzuigen en uitbuiten.

 

‘Mooiste planeet van de Melkweg’

Toen Wubbo Ockels op zijn sterfbed lag, sprak hij over „de mooiste en wonderlijkste planeet van de hele Melkweg”. Hij kan het weten, hij keek van ver en hij vergeleek. Door tranen overmand hoorden we zijn laatste noodkreet: „Onze aarde heeft kanker. Ik heb ook kanker. En de meeste mensen met kanker gaan dood.”

Natuurlijk, de mens is van oudsher nieuwsgierig geweest, in alle windstreken wilde hij zijn plasje doen, soms uit idealistische motieven, vaker uit hebzuchtige, en het is aan zijn tomeloze ontdekkings- en veroveringszucht te danken dat op veel plekken welvaart maar vooral ook rampen zijn gesticht. „The earth does not belong to man, man belongs to the earth”, sprak het Indiaanse opperhoofd Seattle in zijn legendarische toespraak uit 1854 tegen Isaac Stevens die zijn land na zeeën van bloed kwam opeisen.

Misschien is nu het punt bereikt dat we moeten zeggen: genoeg. De aarde smeekt ons pas op de plaats te maken en nederig te zijn.

Annexatie van een nieuwe planeet verdienen wij aardebewoners simpelweg niet: we hebben een slecht getuigschrift. Er is werk aan de winkel, en die winkel bevindt zich hier. Niet daar. Onze blik moet naar beneden gericht en niet naar boven. Als een goed milieu bij jezelf begint, begint een goed hemelruim bij je eigen planeet.